Arnika Bitkisi – Arnica montana: Kimyasal yapısı ve Faydaları

Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın.

                Bilimsel isminin ikinci bölümünden de anlaşılacağı üzere Arnica montana, bir dağ bitkisidir; Avrupa’nın, Orta Asya’nın ve Sibirya’nın güneşli Alpin çayırlarında doğal olarak yetişir. Koyu sarı, papatyamsı çiçekler açan Arnika, bu coğrafyalarda yüzyıllar boyunca acıyı hafifletmesiyle; kas ağrılarını ve iltihaplarını, zedelenmeleri ve burkulmaları geçirmesiyle bilinir. Atlantik’in ötesinde Amerikan Yerlileri de bu bitkinin bir benzeri olan Arnika fulgens’i bereler, kas ağrıları ve sırt ağrısı için kullanmışlardı.

                Arnikanın şifa özelliği Avrupa tarafından bilinmeden çok daha önce bu bitki pagan ritüellerinde iyi bir hasat temennisi için kullanılırdı. Küçük güneşler gibi görünen Arnika çiçeklerinin gündönümünde etkili olduğu düşünülürdü. Çiçek demetleri yaz dönümünde toplanır; mahsulün bereketini arttırması için toprağa yerleştirilirdi.

                1500’lere gelindiğinde arnikaya olan ilgi büyüden bilme doğru kaydı. İtalyan doktor ve bitki uzmanı Pietro Andrea Mattioli, ilk olarak 1544 yılında yayınlanan Commentarii in Sex Libras Dioscoridis adlı botanik eserinde bu bitkinin şifa özelliği hakkında övgüler düzdü. Arnika diğer Avrupa ülkelerinin, özellikle de Almanya ve Avusturya yerel tıbbında yerini aldı ve günümüze kadar önemli bir şifa bitkisi olmaya devam etti. Arnica montana hâlâ yüzden fazla Alman bitki reçetesinin içeriğinde yer alır. Kökler de dâhil olmak üzere bitkinin tamamı bitkisel ilaç reçetelerinde kullanılırdı; ancak günümüzde yalnızca çiçeklerin kafa kısımları kullanılmaktadır.

                Arnika ABD’de hiç bir zaman Avrupa’daki popülerliğine sahip olamamıştır. Yine de bu bitkiden yapılan ilaçlar harici olarak zedelenmeleri, kas gerilmelerini, burkulmalarını ve kaymalarını, artriti ve romatizmal ağrıları, filebiti ve çatlaklardan oluşan şişleri tedavi amacıyla piyasada – jel, merhem, krem ya da sprey olarak – bulunur. Arnika merhemleri çatlak dudaklar ve akne tedavisinde etkilidir.

                Arnika tentürleri kompres ve lapa yapımında da kullanılır. Bitki haliyle arnika bu tür lokal kullanımlarla sınırlandırılmıştır çünkü dahili olarak alındığında çok ciddi yan etkilere sahip olabilir.

                Yunancadan kaynağını alan arnika ismi “kuzu derisi” anlamına gelir; bu isim yapraklarının dokusuna atıfta bulunur ve bitkinin hem bilimsel cins ismi hem de genel ismi olarak kullanıldı.

                Bu şifalı bitki öncelikle Avrupalı türlerini, özellikle de Arnica montana’yı akla getirir. Ancak aslında bitkinin cinsinin 29 türünden yalnızca ikisi – A. angustifolia ve A. montana – Avrupa’da yetişir. Bir türü Japonya’da bulunur ama büyük çoğunluğu, yani geri kalan 26 türü, Kuzey Amerika’nın batısında, Kanada ve Meksika arasında kalan topraklarda yetişir. Bazı Amerikalı türleri – A. chamissonis, A. cordifolia, A. latifolia ve A. sororia gibi – A. montana’nın yerine kullanılır. Arnika (A. montana) 25 ila 60 cm uzunluğundadır. Yaprakların tabanında bulunan rozet, yumurta ya da mızrak şeklindedir, yoğun olarak tüylüdür, 8 ila 15 cm uzunluğundadır ve yaklaşık 2,5 cm enindedir. Papatyamsı çiçeklerinin renkleri turuncu ile sarı arasında değişir. Toprağın üzerinde kalan kısımlarının tamamı çiçek halinde hasat edilir ve bitkisel tedavi amacıyla kullanılır.

ARNİKA BİTKİSİNİN FAYDALARI VE KULLANIM ALANLARI

Zedelenmeler
Kas iskelet yaralanmaları
Şişlikler (yaralanma sonrası şişlikler)
Eklem ağrıları (yaralanma sonrası ya da osteoartrit)

                Arnika, yaralanma sonrası başvurulması gereken ilk bitkidir. Acı, çarpma sonrası şişlikler, bereler ve burkulma için arnika merhemleri, yağları, jelleri ve kremleri yaygın olarak kullanılan harici bitkisel ilaçlardır. (Arnikanın kapsül ya da küçük topçuk şeklinde verilen Homeopatik formülasyonları dilaltından alınır ve aynı zamanda yaralanma sonrası semptomlarının tedavisinde vakit kaybetmeden uygulanır.) Arnikanın Avrupa’da bu tür durumlar için kullanımı çok eskilere dayanır ve Alman sağlık otoritelerinin, Almanya’daki tıbbi bitkilerin güvenliğini ve yararlarını değerlendiren E Komisyonu tarafından da desteklenir. ABD’de son zamanlarda ilk yardım çantalarında yerini almaya başlamıştır.

                Bu popüler bitkisel ilaç araştırmalar tarafından da desteklenir. Ameliyat, estetik ameliyat, bademcik ameliyatı ve el ameliyatı olan birçok kişide acıyı, şişmeyi ve berelenmeyi dizginlediği gözlenmiştir. Ellerinde osteoartrit olan 204 kişiyle yapılan bir çalışmada arnika jel, yüzde beş oranında ibuprofen içeren muadil ürünle karşılaştırılmış; üç hafta sonra her iki grubun da ellerin rahatlaması ve işlevlerine kavuşması açısından aynı iyileşmeyi kaydettiği saptanmıştır. Bu araştırma sonucu daha fazla tetkik gerektirir; ancak yine de arnika osteoartrit için ilginç bir seçenek gibi durur. Arnikanın birçok yararlı etkisinin, iltihaplanmayla savaşan ve ağrıyı azaltan bir grup bileşen olan seskiterpen laktonlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Kullanım Şekli

                KREMLER, JELLER, YAĞLAR VE MERHEMLER: Arnika ürünleri yaralanma sonrasında günde birkaç defa lokal olarak kullanılabilir ya da ürün talimatları izlenebilir. Piyasada birçok lokal arnika preparatı bulunmaktadır.

LAPA: Bir bardak sıcak suya 3 yemek kaşığı dolusu arnika çiçeği koyun. 10 dakika kadar bekletin. Soğutun ve doygun bitkisel maddeyi yaranın üzerine 10-15 dakikalığına uygulayın. Akut yaralanmalarda günde 3-4 defa kullanın.

Uyarılar

                Arnika dâhili olarak alınmamalıdır. Kalp aritmisine ve muhtemel solunum çökmesine yol açabilir. Bu endişeler homeopatik reçetelerle giderilebilir çünkü bu şekilde oldukça seyreltilmiş haliyle kullanılır. Arnika harici olarak kullanıldığında genel olarak güvenlidir ve tolerans düzeyi yüksektir. Kaşıntı başladığında kullanımı durdurulmalıdır.

Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın.